Vlaanderen op goede weg om het papillomavirus te elimineren

Naar schatting raakt 80% van de seksueel actieve vrouwen en mannen een of meerdere keren tijdens hun leven besmet met het papillomavirus¹. Dankzij het uitstekende vaccinatiebeleid in Vlaanderen, ligt de dekkingsgraad bij meisjes heel hoog (91%). De Vlaamse regering zet nu een extra stap in de goede richting: het geeft binnenkort ook jongens toegang tot de vaccinatie. Belgische jongeren zijn erg vatbaar voor besmetting met HPV. Maar hoe zit het bij hen met de kennis over HPV? De resultaten van een recent onderzoek, uitgevoerd door IVOX op vraag van MSD België, spreken voor zich: slechts 28% van de jongeren heeft al gehoord over HPV en weet waarover het gaat². 50% van hen heeft er nog nooit over gehoord! De kennis over HPV, de manieren waarop het virus kan worden opgelopen en de mogelijke risico’s zijn slecht gekend. Ondanks het hoge dekkingspercentage bij meisjes is er duidelijk een gebrek aan informatie over HPV en de vaccinatie.

80% van de bevraagde jongeren vindt dat ze over te weinig informatie over HPV beschikken

Uit het onderzoek blijkt dat slechts 28% van de bevraagde jongeren al gehoord heeft over het papillomavirus en weet wat het inhoudt, 25% heeft er al over gehoord maar geeft toe niet goed te weten wat het precies is. En bijna de helft heeft er zelfs nog nooit over gehoord, vooral dan bij de jongens (67%). 80% van de jongeren vindt dat ze te weinig informatie krijgen over HPV. “We stellen vast dat meisjes beter geïnformeerd zijn dan jongens. Dat is ook logisch want zij worden al systematisch gevaccineerd op school. Maar het papillomavirus, dat is niet enkel iets voor meisjes. Het besmettelijke virus kan zowel voor vrouwen als voor mannen zware gevolgen hebben, zoals laryngeale papillomatose, genitale kankers en keelkankers”, legt Professor Vincent Vander Poorten uit, hoogleraar aan de KU Leuven alsook NKO-arts en Gelaats-/Halschirurg in het Universitair Ziekenhuis van Leuven.

1 094 HPV-gerelateerde gevallen van kanker³ en bijna 18 000 gevallen van genitale wratten⁴ per jaar

Er bestaat ook heel wat onduidelijkheid over de gevolgen van HPV: 48% van de jongeren geeft aan te weten dat HPV baarmoederhalskanker veroorzaakt, maar slechts weinigen kennen de andere consequenties. Gemiddeld 6 à 7% weet dat het virus kan leiden tot peniskanker en hoofd- en halskanker. Daarnaast beseft maar 11% dat HPV ook genitale wratten veroorzaakt. Dat terwijl naar schatting tot 80% van de seksueel actieve vrouwen en mannen een of meerdere keren tijdens hun leven besmet geraakt met het papillomavirus¹. Hoewel het immuunsysteem het virus in de meeste gevallen overwint, blijft het soms toch in het lichaam en kan het genitale wratten, pre-kankerachtige letsels en/of kanker veroorzaken. HPV is de voornaamste oorzaak van vrijwel alle baarmoederhalskankers, een van de meest voorkomende kankers bij vrouwen. De HPV-infectie veroorzaakt in België jaarlijks 1 094 kankers (orofaryngeale, vaginale, baarmoederhals- en peniskanker)³ en 18 000 gevallen van genitale wratten⁴. In tegenstelling tot baarmoederhalskanker bestaat er voor andere HPV-gerelateerde kankers en aandoeningen nog geen systematische screening.

Genderneutrale vaccinatie in België

De screening van het HPV-virus is ingewikkeld, en voor jongens zelfs onbestaande. Een condoom beschermt maar gedeeltelijk tegen het virus…  De enige manier om het virus te elimineren is vaccinatie. Het meest beschermende vaccin bestrijdt 90% van de HPV-gerelateerde kankers, 90% van de gevallen van genitale wratten en biedt een goede bescherming tegen pre-kankerachtige letsels met een verhoogd risico op kanker⁵. Het is dan ook goed nieuws dat zowel de Vlaamse als de Waalse regering beslist heeft om een genderneutrale bescherming tegen HPV aan te bieden. De studie toont dat meer dan 60% van de Belgische tienerjongens niet gevaccineerd is en 38% zegt niet te weten of ze gevaccineerd zijn. Nochtans zou meer dan 71% van hen zich wel laten vaccineren als ze de gevolgen zouden kennen. Het feit dat ze er nog nooit over hebben gehoord (54%) en het gebrek aan informatie (23%) zijn de twee voornaamste redenen waarom jongeren nog niet gevaccineerd zijn.

Australië op het punt om het virus te elimineren?

Australië zou het eerste land kunnen worden dat het papillomavirus elimineert. Dat kan het dankzij talloze inspanningen van het land. Professor Suzanne Garland, experte op vlak van HPV die in november in ons land was, licht toe: “In Australië kan baarmoederhalskanker geëlimineerd worden binnen 20-30 jaar. Het aantal nieuwe, jaarlijkse geregistreerde kankergevallen in ons land, zal afnemen van 930 kankers nu tot slechts enkele gevallen. We verwachten inderdaad een enorme daling van HPV dankzij onze inspanningen op vlak van preventie, via de HPV-vaccinatie. In Australië is het dekkingspercentage gestegen en ook de screening op HPV-gerelateerde kankers nam toe dankzij ons proactief beleid. Het HPV-vaccin wordt gratis toegediend in scholen bij jongeren tussen de 12 en 13 jaar. Sinds 2007 was het beschikbaar voor meisjes en vanaf 2013 ook voor jongens. Deze inspanningen werpen hun vruchten af: de laatste 10 jaar is de incidentie van HPV-besmettingen bij jonge Australische vrouwen tussen de 18 en 24 jaar, gedaald van 22,7% naar 1,1%!”

En wat in België?

Sandra Nuyts, hoogleraar aan de KU Leuven alsook radiotherapeut-oncoloog in het UZ Leuven en gespecialiseerd in hoofd-, hals- en schildklieroncologie, verduidelijkt: “Er is een makkelijke manier om zich te beschermen: het vaccin tegen HPV. Het dekkingspercentage bij meisjes in Vlaanderen is een van de hoogste in Europa (91%). Maar het lijkt me ook essentieel dat we de vaccinatie aanbieden aan jongens als we het virus willen elimineren. De Vlaamse regering neemt sterke maatregelen: het stelt het nieuwe, meest beschermende vaccin ter beschikking stellen én biedt deze mogelijkheid vanaf nu ook aan voor jongens. Zo bieden we bescherming aan al onze jongeren, ongeacht hun geslacht, en dat is echt enorm goed nieuws.  Daarnaast moeten er ook inspanningen gebeuren op vlak van sensibilisering naar jongeren en hun ouders toe. Dat kan via sensibiliseringscampagnes in scholen en bij de dokter. Zo informeren we hen over het papillomavirus en de gevolgen én kunnen we hen waarschuwen voor antivaccinatiecampagnes. Een dekkingspercentage van 75% van de Belgische bevolking zou volstaan om groepsimmuniteit te bekomen. Met de vaccinatie tegen HPV voor al onze jongeren, waaronder nu ook jongens, kunnen we zelfs denken aan de eliminatie van het virus in ons land, net zoals in Australië.”

***

(1) HPV – Humaan Papillomavirus (http://www.rivm.nl/Onderwerpen/H/HPV_Humaan_Papillomavirus, geraadpleegd op 07 september 2017)
(2) Onderzoek uitgevoerd in samenwerking met onderzoeksbureau iVOX in augustus 2018, bij een representatieve steekproef van 400 Belgische jongeren tussen 14 en 18 jaar.
(3) Hartwig S. et al., Infect Agent Cancer 2017; 12-19
(4) Hartwig et al., Estimation of the epidemiological burden of HPV-related anogenital cancers, precarcerous lesions, and genital warts in women and men in Europe: Potential additional benefit of a nine-valent second generation HPV vaccine compared to first generation HPV vaccines, Elsevier Papillomavirus Research (2015;1: 90-100)
(5) Hartwig S. et al. Infect Agent Cancer 2017: 12-19