Europese vaccinatieweek van 24/4 tot 29/4: Forse toename van keelkanker door virale infectie

« Ik heb al 15 jaar een relatie en heb een 31-jarige zoon. Ik leefde in vreugde en was zorgeloos, tot ik last had van mijn keel en tong en ik maar bleef kuchen. » legt Paul uit. « Na een biopsie in 2017, viel de diagnose en kende mijn leven een ommekeer: een serieuze vorm van keelkanker als gevolg van het papillomavirus. » Paul, vandaag 65 jaar, is het klassieke slachtoffer van orofaryngeale kanker veroorzaakt door een papillomavirus (HPV), net als Michael Douglas een paar jaar geleden. Het virus is zo besmettelijk dat zo goed als alle seksueel actieve mannen en vrouwen er op een gegeven moment in hun leven mee in aanraking komen. Hoewel het immuunsysteem dit virus in de meeste gevallen overwint, persisteert het virus soms toch in het lichaam waardoor het in België 1094 kankers per jaar veroorzaakt (orofaryngeale, vaginale, baarmoederhals- en peniskanker)⁴.

Professor Vander Poorten, hoogleraar aan de KU Leuven alsook NKO-arts en Gelaats-/Halschirurg in het Universitair Ziekenhuis van Leuven: « Terwijl we de link tussen het papillomavirus en baarmoederhalskanker bij de bevolking en de zorgverleners goed gekend is, blijft die tussen het papillomavirus en keelkankers (ook orofaryngeale kankers genoemd) nog grotendeels ongekend. Dit terwijl we binnen onze afdelingen een duidelijke toename van deze kankers als gevolg van HPV bij mannen en vrouwen vaststellen. Er zijn jaarlijks ongeveer 688 nieuwe gevallen van orofaryngeale kankers, waarvan 512 bij mannen¹. Van deze tumoren is 1 op 4 te wijten aan het papillomavirus, en de proportie is nog aan het stijgen². Hoewel het aantal kankers als gevolg van roken en alcohol daalt, dankzij talrijke preventiecampagnes, neemt het aantal HPV-keelkankergevallen toe. Tussen 2004 en 2012 steeg het aantal nieuwe gevallen met 40%². HPV-keelkanker zou in de nabije 10-15 jaar baarmoederhalskanker kunnen overtreffen^3,5. »

Volgens de Hoge Gezondheidsraad is de evolutie van seksuele handelingen verantwoordelijk voor de verspreiding van het humaan papillomavirus en daarmee voor de toename van het aantal kankers gekoppeld aan dit virus⁹. De risico’s nemen toe indien de eerste seksuele contacten op jonge leeftijd zijn en in het geval van meerdere seksuele partners, bij orale seks of immuniteitsziekten. Professor Nuyts, hoogleraar aan de KU Leuven alsook radiotherapeut-oncoloog in het UZ Leuven en gespecialiseerd in hoofd-, hals- en schildklieroncologie, voegt hier nog aan toe: « In de Verenigde Staten, Canada of Zweden ligt het percentage orofaryngeale kankers als gevolg van papillomavirus op ongeveer 80%^5,6,7. Ik hoop dat we dit percentage nooit zullen bereiken in België, maar er is nog werk aan de winkel. Dit soort kanker manifesteert zich vaak pas 10 tot 20 jaar na de besmetting met het virus… Vandaag is er echter een eenvoudige manier om jezelf te beschermen: het HPV-vaccin. Belangrijk is de vaccinatie uit te voeren op jonge leeftijd, voor het eerste seksueel contact. Op dit moment wordt het vaccin voor meisjes in ons land reeds terugbetaald en ligt de dekkingsgraad in Vlaanderen dan ook rond 90%. Maar jongens worden nog niet gevaccineerd, ondanks de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad⁹. De tijd dringt om dit ook voor jongens mogelijk te maken, om meisjes en jongens te beschermen en om jongeren en hun ouders hiervan bewust te maken. Als we al onze jongeren op de juiste manier vaccineren, kunnen we de gevaarlijkste HPV types als oorzaak van kanker binnen 10 tot 15 jaar elimineren. »

3 vragen aan Paul:

Wat wist u over het papillomavirus voordat u gediagnosticeerd werd?

Ik wist er niet veel over. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, vernam ik dat HPV niet enkel bij vrouwen voorkomt. Ik was er al helemaal niet van op de hoogte dat dit virus de oorzaak van mijn keelkanker kon zijn. Ik had nooit gerookt, nooit veel gedronken en altijd voorzichtig geweest tijdens seksueel contact. Ik moet dus wellicht besmet geraakt zijn tijdens orale seks.

Hoe verliep uw medisch parcours sinds de diagnose?

In maart 2017 werd vastgesteld dat ik keelkanker had nadat ik al een hele poos klaagde over een gezwel achteraan de tong en continu moest kuchen. Verschillende tanden werden getrokken en ik onderging radiotherapie. Dit viel nog wel mee, tot ik in de laatste week dubbele bestraling kreeg. Hierdoor ben ik heel wat gewicht verloren en proeven, slikken en eten werd heel moeilijk. Ook had ik vaak last van een droge mond. Vandaag voel ik me goed, maar ben ik nog niet kankervrij verklaard. Ik moet nog elke 2 maand op controle.

Wenst u nog een boodschap over te brengen?

In mijn tijd was het niet mogelijk om zich te beschermen tegen HPV. Vandaag is dit wel mogelijk! Ik adviseer dan ook alle meisjes en jongens om zich te laten vaccineren. Dit kan jaren later veel problemen voorkomen. Ik wens niemand toe wat ik heb doorgemaakt.

***

Gelieve voor elke interviewaanvraag met professor Vincent Vander Poorten of professor Sandra Nuyts contact op te nemen met Pride.

***

(1) Kankerregister, “Cancer Burden in Belgium 2004 – 2013”, 2015, p.32
(2) Koenraad Grisar, MD, Ruveyda Dok, PhD, Sandra Nuyts, MD, PhD, (Et Al.), 2016 ,“Differences in human papillomavirus – positive and – negative head and neck cancers in Belgium: an 8-year retrospective, comparative study”, Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol
(3) Anil K. Chatuverdi (Et Al.), 2011, “Human Papillomavirus and Rising Oropharyngeal Cancer Incidence in the United States”, Journal of Clinical Oncology
(4) Hartwig S. et al. Infect Agent Cancer 2017;12-19
(5) Viens LJ, Henley SJ, Watson M, Markowitz LE, Thomas CC, Thompson TD, Razzaghi H, Saraiya M, Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Human papillomavirus–associated cancers—United States, 2008–2012. MMWR 2016;65(26):661–666
(6) Pamela Liao and Vivien Brown, 2014, “Oral health and prevention and screening for HPV”, CMAJ
(7) A. Nasman, P. Attner, L. Hammarstedt, (Et Al.), 2009, “Incidence of human papillomavirus (HPV) positive tonsillar carcinoma in Stockholm, Sweden: an epidemic of viral-induced carcinoma?”, Int J Cancer
(8) Aertzezeitung, HPV-Impfung künftig auch für Jungen,
https://www.aerztezeitung.de/kongresse/kongresse2018/mannheim2018_dgim/article/961849/stiko-hpv-impfung-kuenftig-jungen.html?ticket=ST-135412-X4aeuVDWQ5NA0hQx7oB0-f47fde06-c690-4696-4e98-d9bc; consulted 19.04.2019 
(9) Gezondheidsraad. Vaccinatie tegen infecties veroorzaakt door het humaan papillomavirus. Brussel: HGR; 2017. Advies nr. 9181.